AKSARAY
“Kapadokya ile birlikte yaşayan binlerce yıllık tarihi ve kültürel şehir.”

Aşıklı Höyük’te yapılan kazı çalışmaları Aksaray bölgesinde ilk yerleşimlerin Aşıklı Höyük köy yerleşimleri ile başladığını ortaya koymuştur. Günümüzden 10 bin yıl öncesine kadar uzanan tarihi bünyesinde bulunduran Aşıklı Höyük böylelikle Aksaray tarihini de 10 bin yıl öncesine kadar götürmektedir.

Yapılan bir takım araştırmalar neticesinde dünya tarihinde bilinen en eski beyin ameliyatının Aşıklı Höyük’te yaşayan bir kadına uygulanmış olması Aşıklı Höyük’te yaşayan halkın ulaştığı teknoloji gelişimini de gözler önüne sermiştir. Neolotik ve Kalkolitik çağların yaşandığı Aksaray yaşamın kesintisi devam ettiği bir şehir halini almıştır.

Hattiler, Hititler, Persler, Büyük İskender Dönemi, Roma, Bizans, Müslüman Araplar, Selçuklular, İlhalılar, Danişmentliler, Karamanoğulları ve Osmanlılar dönemlerini yaşamış olan Aksaray, ipek yolu güzergahın da bulunması nedeniyle de çeşitli hanların inşa edildiği ve böylelikle de gelişme göstermiş bir şehir haline gelmiştir.

Cumhuriyet dönemine kadar Konya’ya bağlı bir sancak olan Aksaray, 1920 yılında vilayet olmuş, 1933 yılında vilayetliği lağvedilere Niğde’ye ilçe olarak bağlanmıştır. Aksaray, 15 Haziran 1989 yılında yeniden vilayet olarak hızlı bir gelişim sürecine girmiştir.

AKSARAY’DA GEZİLİP GÖRÜLEBİLECEK YERLER

Aşıklı Höyük
Gülağaç ilçesi Kızılkaya köyü yakınlarındadır. Aşıklı, avcı, toplayıcı ve göçerlerin yerleşik hayata geçtiği Orta Anadolu’daki bilinen ilk köydür.

Karballa – Gelveri – Güzelyurt
Bugünkü adıyla Güzelyurt, Karballa ve Gelveri isimleriyle de anılmış ve tanınmıştır. Tarihi güzelliklerin iç içe bulunduğu ender yerlerden birisidir. Ihlara vadisi, Selime Katedrali, Kızıl Kilise, yeraltı şehirleri, evleri ve peribacaları ile bir bütündür.

Manastır Vadisi
Güzelyurt merkezinde bulunan vadi yaklaşık 5,5 kilometre uzunluğa sahiptir.

Kilise Cami (Aziz Gregorius Kilisesi)
Ortodoks dünyası için önem taşıyan bu kilise Kapadoka’daki en erken Hıristiyanlık dönemi eserlerinden birisidir.

Güzelyurt Evleri
Nüfus mübadelesi sonrasında Güzelyurt’ta yaşayan Rumlar Yunanistan’a, Yunanistan’dan gelen Türkler ise buradan göç edenlerden kalan evlere yerleştirilmişlerdir. Yeni yerleşimciler evlerin tarihi dokusuna sahip çıkmış ve bu antik değer taşıyan evleri günümüze ulaştırmışlardır.

Hasan Dağı
Anadolu’nun ortasında Kapadokya’nın ve Ihlara Vadisi’nin mimarı olan Hasandağı, güvenli parkurlarıyla dağcılığa meraklı zirve tutkunlarının dikkatini çekiyor. 3268 metre zirvesiyle volkanik bir dağdır.

Ihlara Vadisi
Ihlara Vadisi, tektonik yükselmeler ve Hasandağı volkanının püskürmesinin ardından çöküntüye uğrayan alan üzerinde ilerleyen Melendiz Çayı’nın binlerce yıllık aşındırması sonucunda oluşmuştur. Kanyon vadisi, bitki örtüsü, kilise ve şapelleriyle doğa, tarih, sanat ve kültür olgusunun bir arada buluştuğu Ihlara Vadisi, Dünyanın ikinci büyük kanyonu olarak Kapadokya’nın doğa harikasıdır. Tarihi kaynaklarda adı “Peristremma” olan Ihlara Vadisi’nin içinden geçen Melendiz Çayının adı ise Potamus, Kapadukus-Kappadokya Irmağıdır.Doğu Roma döneminde burada yaşayan Hıristiyan halkın çoğu din adamları vadinin dik yamaçlarında kolaylıkla oyulabilen tüfleri oyarak çok sayıda manastır, kilise ve hatta mağara evler inşa etmişlerdir. Vadi boyunca devam eden kiliseler bir tarih hazinesi olarak ziyaretçilerini beklemektedir. Vadi içerisinde yürüyüş yaparak kiliseler ve diğer yapılar görülebilmektedir.Ihlara Vadisi içerisinde bulunan bazı kiliseler: Ağaçaltı Kilisesi, Sümbüllü Kilise, Yılanlı Kilise, Kırkdamaltı Kilisesi, Direkli Kilise.

Selime Katedrali ve Peribacaları
Ihlara Vadisi’nin bitişinde yer alan Selime Kasabası sizleri katedral ve peribacaları ile görkemiyle karşılar.

Çanlı Kilise
Yapılan kazılar sonrasında içerisinden çıkartılan mumyaları ile ünlenmiştir. Hasandağı’na ve çevreye hakim bir alan üzerine inşa edilmiştir.

Sofular Vadisi
Gülağaç ilçesi Sofular Beldesindedir. Vadi içerisinde çok sayıda kilise, manastır, kayadan oyma evler, yeraltı şehirleri ve mezar odaları bulunur.

Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri
7 katlı olduğu tahmin edilen yeraltı şehrinin ilk 3 katı temizlenerek turizme kazandırılmıştır.

Demirci Kasabası
Günümüzde 100’ün üzerinde antik ve bu kasabada bulunmaktadır. Evlerin bir kısmı boşken, büyük kısmında ise yaşam devam etmektedir.

Tuz Gölü
Aksaray’ın sınırları içerisinde yer alan kuş cenneti Tuz Gölü ve çevresi; barınma, kışlama ve kuluçka imkanıyla yüzlerce kuş türüne ev sahipliği yaparken, endemik bitkileriyle de dikkat çekiyor.

Eğri Minare (Kızıl Minare)
Aksaray şehir merkezindedir. İtalya’da bulunun ünlü Pisa Kulesi’ni akıllara getirmektedir. Selçuklu döneminden günümüze ulaşan önemli bir tarihi eserdir. Eğri olmasından dolayı Eğri Minare, kırmızı tuğlalardan yapılmasından dolayı da Kızıl Minare ismi verilmiştir.

Ulu Cami
Ülkemizde çoğu şehirde var olan ulu camilerden biriside Aksaray’da bulunmaktadır. Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerinden olan yapı Kılıçarslan’ın oğlu Rükneddin Mesud tarafından yaptırılmıştır.

Zinciriye Medresesi
1336 yılında Karamanoğullarından Yahşi Bey tarafından inşa ettirilmiştir.

Sultanhanı
Aksaray Konya karayolu üzerindedir. Taş işçiliği ve süslemeleri ile Selçuklu mimarisinin şahaserlerinden birisidir. Yazlık, kışlık, mescit ile ahır bölümlerinden oluşan ve toplam alanı 4866 m2 ‘yi bulan Sultanhanı, köşk mescit geleneğinin de ilk uygulandığı hanlardan birisidir.1229 yılında inşa edilmiştir.

Ağzıkarahan
Hamamı, imareti, yazlık ve kışlık yerleri, çeşmeleri, gözetleme kulesi ile tam teşkküllü bir kervansaraydır. Bu kervansaray aynı zamanda müstahkem bir askeri konak ve sığınaktır.

Öresin Han (Tepesidelik Han)
Aksaray Nevşehir karayolu üzerindeki han, Tepesidelik Han olarak da bilinmektedir. Öresin Han, borsa ve ticaret işlerinin görüşüldüğü bir merkez, ayrıca hükümdarlara misafirhane olarak ev sahipliği yapmış hanlardan biridir.

Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba)
Bir dönem Bursa’da yaşamış olan Somuncu Baba, Ulu Cami açılış hutbesinde Fatiha suresini yedi farklı tarzda tefsir ederek okumuştur. Yıldırım Bayezid döneminde yaşamış olan Somuncu Baba’nın soyu Peygamber Efendimiz’ (s.a.v.)’e kadar ulaşmaktadır. Daha sonra Bursa’dan ayrılan Somuncu Baba Aksaray’a gelmiş burada yaşamış ve vefat etmiştir. Aksaray şehir merkezinde Türbesi ve mescidi bulunmaktadır.

Yunus Emre ve Tapduk Emre Türbesi
Yunus Emre’nin mezarının nerede olduğuna yönelik değişik bilgiler bulunsa da, ülkemizdeki 5 anıt mezardan biri Ortaköy ilçesindeki Sarıkaraman’da bulunuyor.

Narlıgöl
Termal özelliğinin yanında, muhteşem manzarasıyla ziyaretçilerini büyülemektedir.

Aksaray Müzesi
Dünyanın bilinen en eski beyin ameliyatının izlerini taşıyan 10 bin 500 yıllık kafatası, mumyalar, arkeolojik ve etnografik eserleriyle Aksaray Müzesi, Türkiye’nin en önemli müzeleri arasında yer alıyor.

Aksaray Malaklısı
1650’li yıllarda Aksaray ve civarını gezen Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde “Anadolu’da ben aslan gördüm” dediği köpekler olan Aksaray Malaklıları nesiller boyu ırkını saf ve temiz olarak günümüze kadar sürdürmüştür.

Kaynak: Aksaray Kültür ve Turizm Rehberi, Aksaray Kültür ve Turizm Müdürlüğü